آیا نانِ محلی گیلان را می شناسید؟ هر شهر بسته به آداب و رسوم و فرهنگ دارای خوراکی و نانِ محلی مختص به خود را داشته که غذای محلی و حتی سوغاتی آن شهر نیز به حسب می آید . متاسفانه در چند دهه ی اخیر به دلیل پخت نان در نانوایی ها و مغازه ها ، تهیه بسیاری از نان های محلی که در قدیم در تنورهای خانه ها پخت می شد فراموش شده و طعم بی نظیر آن نیز از یاد ها رفته است. ما در این مطلب سعی داریم تا شما را با نانِ محلی گیلان آشنا کنیم پس تا انتها نیز با ما همراه باشید .
- اولین نانِ محلی گیلان گُرُت :
گرت نانِ محلی گیلان بوده که بیشتر در منطقه رودبار و اطراف آن پخت می شود . گرت ته مزه شیرین و بافت متراکمی داشته که خوردن این نان با شیرینی جاتی مثل مربا، عسل، شکلات و … یه طعم عالی را ایجاد می نماید و می تواند آن را به یه رقیب جدی برای شیرینی و کیک های امروزی تبدیل کند . به دلیل بافت متراکم بودن این نان ، خوردن یک برش ازآن می تواند شما را تا چند ساعت سیر نگه دارد.
- نانِ محلی خشک :
نان خشک از نان های پرطرفدار استان گیلان به حساب می آمد که امروزه به ندرت این نان پخت می شود. این نان ظاهری خشک شده و بیسکویتی داشته که به دلیل شیرینی کم از خوراکی های مفید روزمره کودکان و جزء میان وعده افراد به شمار می رفت. نان خشک با درجه اسفنجی پایین مانند نان لواش در ابعاد چهارگوش به ابعاد تقریب 40 در 60 سانتی متر و میانه با سوراخ های باریک طولی تولید می شد که ضخامت این نان کمی بیشتر از یک سانتی متر و ماندگاری زیادی داشت.
- نان بولوکی :
نان بولوکی نان شبیه به نان فانتزی باریک و بلند با خمیر میانی سفت تر و ابعاد بزرگتر این نان با آمدن نان های فانتزی به علت کیفیت و نرمی بهتر کاملا منسوخ گردید .
- چوروک نان :
نان چوروک یا نان چورک نان مشترک دراستان گیلان و آذربایجان بوده که ظاهری شبیه به نان تافتون داشته ، در ابعاد تقریبا بیضی 40 تا 50 سانتی متر ، در 25 تا 35 سانتی متر . این نان پس از پختن چند لایه چسبیده به هم دارد و اندکی سفت و با کشسانی کم است. به ضخامت تقریبی کمتر از 5 میلی متر روی آن را مایه ای می مالند که مخلوطی از آب جوش شیرین ، زردچوبه و نشاسته است.
- کلوس نان :
در اطراف رودبار نان بسیار خوشمزه ای از آرد و خمیر مایع و نمک در تنور خانگی درست می کنند که به آن کلوس می گویند.
- کولیبج نان :
یکی از نان هایی که در گیلان تهیه و بیشتر به صورت میان وعده مصرف می گردد کولیبیج نان است. این نان حاصل خمیری است از آرد ، زردچوبه ، گلاب ، شیر ، تخم مرغ و کمی نمک. تر کیب حاصل از این مواد را در روعن مانند کوکو در روغن نیز سرخ می کنند. این نان چون در تابه یا همان کولیبیج سرخ می شود کولیبیج نان نامیده می شود. بعضی به آن کمی زیره اضافه می کنند و برخی دیگر آن را با کشمش یا گردوی خرد شده تزیین می نمایند.
- جز چورکی :
جز چورکی از نان های محلی شهر آستارا بوده که با آرد گندم، آب و کمی جوش شیرین نیز تهیه می شد . بدین صورت که آرد گندم و آب و اندکی جوش شیرین ، را خمیر می کنند و کنار می گذارند. دنبه برده را خرد کرده و در درون قابلمه روی شعله می ریزند تا سرخ شود. نمک و زردچوبه می زنند ، قطعات برشته شده را از روغن جدا می کنند و فشار می دهند تا روغنش گرفته شود ، آن را با خمیر آن قدر ورز می دهند تا کاملا مخلوط شود ، سپس در تنور نانوایی می پزند.
- مازو نون :
ابتدا مازو (بلوط) را می چینند ، پوست اولیه و پوست قهوه ای اش را می کنند ، مغز به دست آمده را در آب می پزند و آبش را چند مرحله دور می ریزند تا تلخی آن گرفته شود. سپس دانه های پخته شده را خشک می کنند و آسیاب کرده و خمیر می کنند. خمیر را کیسه کرده ، در ظرف آبی می گذارند ، پس از مدتی (تقریبا یک روز بسته به شلی یا سفتی خمیر) کیسه را از آب در می آورند و ورز می دهند و با نان چو یا وردنه پهن می کنند و می پزند.
این نان از نظر گیل تجربه خاصیت دارویی داشته و بادکش و ضد اسهال بوده اما مصارف خوراکی آن را با مغز شاه بلوط یا بلوط شیرین درست می کنند و نیازی به تلخی گیری ندارد. مغز بلوط شیرین را خشک و آسیاب کرده و آرد را با کمی روغن و آب و زردچوبه و شکر و گاهی کمی پودر زیره مخلوط می کنند. نان خوشمزه ای می دهد.
- کماج نان :
یکی دیگر از نان های کوه نشینان کماج است که در بخش هایی از دیلمان و اشکورات هنوز پخته می شود. این نان بر حسب ماندگاری و دیر خشک شدنش جایگاه ویژه ای در سفره ی کوه نشینان گیلان دارد. کماج را در ره توشه چوپانان و مسافران و با دقت بیشتر در تهیه اش روی سفره ی مهمانان ییلاقات می شود یافت.
کلام اخر
ما در این مطلب سعی داشتیم تا تعدادی از نان های محلی فراموش شده شهر زیبای گیلان را معرفی نماییم تا با آشنایی و پخت آن ها بتوانید از طعم و خواص آن ها نیز بهره مند شوید . نان کاج نان چوروک کلوس نان از جمله نان بسیار لذیذ این شهر بوده که در قدیم مسافران به عنوان سوغات آن را برای عزیزان خود می بردند .