مصرف سبوس گندم و سبوس برنج در افراد دیابتی تاثیرات بسزایی را بر جای گذاشت . دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری های غدد درون‌ریز محسوب می شود که با برنامه صحیح غذایی به میزان بسیار زیادی قابل‌کنترل است. تا اوایل قرن بیستم بسیاری از پزشکان، سبوس را یک ماده زائد و اضافی که موجب خراش روده بزرگ می‌شد، به حساب می‌آوردند اما امروزه ثابت شده مصرف سبوس یا پوسته انواع غلات می تواند بر سلامت بدن بسیار تاثیر گذار باشد. با کالنی همراه باشید تا به مزایا مصرف سبوس بر سلامت بدن افراد دیابتی بپردازیم.
آیا مصرف انواع فیبرها سبب کاهش خطر ابتلا به دیابت می‌شود؟
گروهی از پژوهشگران انگلیسی دانشگاه کمبریج، اقدام به مقایسه اثر فیبر موجود در سبوس غلات و فیبر موجود در هویج، کلم و سیب در تنظیم فعالیت روده نمودند و به این نتیجه رسیدند که سبزیجات و میوه (فیبرهای محلول) اثرات ملین خوبی در روده‌های انسان دارند، اما میزان این اثر هرگز به پای تأثیر سبوس غلات (فیبرهای نامحلول) بر روده‌ها نمی‌رسد.
همچنین مطالعات دیگری در خصوص دیابتی‌ها نشان داده است فیبرهای نامحلول در مقایسه با فیبرهای محلول (پوست میوه‌ها) تأثیر بیشتری در کاهش قند و چربی‌ها در افراد مبتلا به دیابت دارند، بطوریکه ارتباط معکوس مصرف فیبر نامحلول غلات با خطر دیابت با قطعیت به اثبات رسیده است. البته در بین فیبرهای نامحلول هم تفاوت‌های چشمگیری وجود دارد. این در حالی است که فیبر میوه‌ها و سبزی‌ها ارتباط چندانی با کنترل دیابت نداشت.
فیبرهای غذایی
به طور کلی فیبرها به دو دسته محلول و نامحلول در آب تقسیم می‌شوند. از جمله فیبرهای محلول می‌توان به پوست میوه جات و لایه سفید اسفنجی درون مرکبات و همچنین از فیبرهای نامحلول می‌توان به پوسته و سبوس دانه غلات مانند سبوس گندم، سبوس برنج و همچنین پوسته حبوبات اشاره نمود. فیبرهای محلول و نامحلول علیرغم فواید و شباهت های بسیاری که در بدن با یکدیگر دارند اما تفاوت‌های چشمگیری نیز در عملکردهای آن‌ها دیده می‌شود.
سبوس گندم یا سبوس برنج؟
سبوس غلات گوناگون تأثیرات متفاوتی بر افراد دیابتی بر جای خواهد گذاشت ، سبوس گندم و سبوس برنج در دسترس‌ترین سبوس‌های موجود برای اغلب افراد جامعه می‌باشد، تأثیرات هر یک از آن‌ها بر افراد دیابتی به صورت مجزا بررسی شد.
مقایسه تاثیرات سبوس برنج و سبوس گندم
- شما با مصرف سبوس برنج، نه تنها در میزان قندخون ناشتا و میزان تری‌گلیسیرید کاهش چشمگیری به وجود خواهید آورد، بلکه سطح کلسترول خوب خوننیز افزایش خواهد یافت ، البته در سطح کلسترول بد خون ، نیز کاهش اندکی دیده می‌شود، ولی این مقدار چندان قابل‌توجه نبود.
- با مصرف نان سبوس‌دار گندم در مقایسه با نان معمولی، قندخون ناشتا، قند خون پس از صرف صبحانه، کلسترول تام و سطح کلسترول خوب خون کاهش چشمگیری خواهد داشت، اما تأثیری در مقدار تری گلیسیرید و سطح کلسترول بد خون با مصرف نان سبوس‌دار گندم در مقایسه با مصرف نان معمولی دیده نشد. مصرف سبوس برنج در مقایسه با سبوس گندم در کاهش تری‌گلیسیرید و افزودن سطح کلسترول بد خون برای بیماران دیابتی موثرتر خواهد بود.
- مقایسه‌ای در بین مصرف‌کنندگان سبوس برنج و سبوس گندم نشان داد، کاهش کلسترول در گروه مصرف‌کننده سبوس گندم حدود ۵ برابر گروه مصرف‌کننده سبوس برنج بود همچنین میزان کاهش غلظت کلسترول خوب خون در گروه دریافت‌کننده سبوس گندم تقریبا 7 برابر گروه دریافت‌کننده سبوس برنج بود. مصرف سبوس گندم در مقایسه با سبوس برنج، برای بیماران دیابتی، در کاهش دادن کلسترول خوب خون و کلسترول تام، تأثیرگذارتر است.
- مصرف مداوم و همیشگی سبوس ها اهمیت بسیار زیادی دارد. بطوریکه مصرف سبوس برنج تا ۴۰ گرم در روز، تأثیر چشمگیری بر روی چربی های خون ندارد، البته مصرف سبوس گندم به میزان ۴۰ گرم در روز به طور قابل‌توجهی سبب کاهش کلسترول وLDL خصوصاً در زنان و پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی در این دسته از افراد می‌شود.
فیبر و سلامت دستگاه گوارش
فیبرهای غذایی در دستگاه گوارش انسان قابل هضم نمی‌باشند، اما چنانچه در برنامه غذایی روزانه استفاده از فیبرها جایگاه دائمی داشته باشد، می‌تواند باقیمانده ذرات ریز غذایی که ممکن است در لابه‌لای پرزهای روده باقیمانده باشد و در درازمدت باعث عفونت و زخم‌های جدی شود را بیرون کشیده و شانس هضم و جذب دوباره به آن‌ها دهد، بنابراین همانند عملکردی که مسواک برای دندان‌ها دارد، می‌تواند به پاکسازی روده‌ها بپردازد.
مصرف و کاهش کلسترول ، آیا حقیقت دارد یا خیر؟
سبوس گندم می‌تواند بر تولید کلسترول کبدی نیز نقش داشته باشد. سبوس گندم می‌تواند تا حدودی بر تولید کلسترول از کبد نیز تأثیر بگذارد، بنابراین با مصرف سبوس گندم دو قدم از دیابت فاصله بگیرید. مصرف نان تست های سبوس دار می تواند بسیار در این زمینه موثر واقع شود.
مصرف مداوم برای دریافت نتیجه بهتر
تأثیر سبوس تمامی غلات بر قندخون وابسته به مقدار مصرف آن است، بطوریکه مصرف کمتر از ۱۴ گرم فیبر خالص به مدت ۶ هفته تأثیری بر قند ناشتا ندارد، اما افزایش فیبر تا ۳۰ گرم برای ۶ هفته باعث کاهش چشمگیر قندخون ناشتا و بعد از غذا می‌گردد. همچنین تأثیر سبوس بر تری‌گلیسیرید بیماران دیابتی نیز وابسته به مقدار مصرف و مدت زمان مصرف است، به‌طوری که اگرچه سبوس گندم در مقدار کمتر از ۲۰ گرم و مدت کمتر از ۶ هفته بر تری‌گلیسیرید بیماران دیابتی تأثیری ندارد، اما مقادیر بیشتر و مدت طولانی‌تر باعث کاهش قابل‌توجه در مقدار تری‌گلیسیرید بیماران دیابتی می‌شود.